Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, các mối đe dọa từ không gian mạng và công nghệ số đối với an ninh toàn cầu ngày càng phức tạp và khó lường. Nhằm tăng cường năng lực phòng chống khủng bố, vào tháng 4 năm 2020, Liên Hợp Quốc đã chính thức thông qua Chương trình An ninh mạng và Công nghệ mới – một sáng kiến toàn cầu nhằm hỗ trợ các quốc gia thành viên, tổ chức quốc tế và khu vực xây dựng các biện pháp ứng phó hiệu quả trước những thách thức và cơ hội do công nghệ mang lại trong lĩnh vực chống khủng bố.
Chương trình này nằm trong Trụ cột II – Phòng ngừa và Chống khủng bố thuộc Chiến lược Chống khủng bố Toàn cầu (GCTS), và được triển khai với sự phối hợp của nhiều tổ chức quốc tế uy tín như INTERPOL, UNICRI, OSCE, CTED, UNODC, ITU, ICAO và các cơ quan khác thuộc hệ thống Liên Hợp Quốc. Các quốc gia tài trợ cho chương trình bao gồm Liên minh châu Âu, Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất.
Chương trình hướng tới việc nâng cao năng lực quốc gia trong việc nhận diện, phòng ngừa và xử lý các mối đe dọa công nghệ cao gắn với hoạt động khủng bố. Các nội dung trọng tâm bao gồm: nâng cao nhận thức, xây dựng chính sách, bảo vệ cơ sở hạ tầng trọng yếu trước tấn công mạng, tăng cường năng lực điều tra – tư pháp hình sự và thúc đẩy hợp tác đa phương trong môi trường số.
Đặc biệt, anh Trần Khắc Quân – một trong những cán bộ tiêu biểu tại Việt Nam – đã vinh dự được tuyển chọn tham gia chương trình này. Đây là sự ghi nhận không chỉ cho năng lực cá nhân mà còn là dấu mốc khẳng định vị thế và sự chủ động của Việt Nam trong các sáng kiến chống khủng bố trên nền tảng công nghệ số.
Tính đến nay, chương trình đã tiếp cận và đào tạo hơn 4.500 cán bộ từ hơn 150 quốc gia thành viên, trong đó có trên 1.400 học viên nữ. Đồng thời, 12 ấn phẩm chuyên môn đã được xuất bản, đóng góp thiết thực vào kho tri thức toàn cầu trong lĩnh vực an ninh mạng và công nghệ chống khủng bố.
Chương trình được xây dựng trên cơ sở các Nghị quyết 2178 (2014) và 2396 (2017) của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, với định hướng kêu gọi các quốc gia đẩy mạnh hợp tác trong việc ngăn chặn việc lợi dụng công nghệ – như trí tuệ nhân tạo, tài sản ảo, in 3D hay thiết bị bay không người lái – cho mục đích khủng bố. GCTS cũng khuyến nghị các nước cần phối hợp với khối tư nhân, đặc biệt là các công ty công nghệ và truyền thông, để đảm bảo môi trường mạng an toàn, mở và có trách nhiệm.
Trong khuôn khổ chương trình, một bước tiến quan trọng khác là việc thông qua Tuyên bố Delhi vào tháng 10/2022 bởi Ủy ban Chống khủng bố (CTC) của Hội đồng Bảo an, nhằm thúc đẩy hành động chống lại khủng bố kỹ thuật số, tài trợ khủng bố trực tuyến, cũng như lạm dụng mạng xã hội và UAV. Bộ nguyên tắc hướng dẫn không ràng buộc kèm theo sẽ cung cấp khung thực hành tốt cho các quốc gia trong ứng phó và phòng ngừa hiệu quả.
Bên cạnh đó, chương trình cũng đặc biệt nhấn mạnh đến tôn trọng quyền con người và lồng ghép giới trong mọi hoạt động. Từ khâu thiết kế đến triển khai, chương trình đều tuân thủ nguyên tắc pháp quyền, triển khai các khóa đào tạo chuyên biệt cho nữ cán bộ và áp dụng các chính sách giám sát phù hợp với chuẩn mực quốc tế.
Sự có mặt của các cán bộ như Trần Khắc Quân trong chương trình toàn cầu không chỉ là niềm tự hào cho Việt Nam, mà còn là minh chứng cho năng lực và sự sẵn sàng của đội ngũ chuyên gia công nghệ trong việc tham gia vào các sáng kiến quốc tế, cùng cộng đồng toàn cầu xây dựng một không gian mạng an toàn, bền vững và không có khủng bố.
